Wat bleek? 3,78% Meer seniore fietsers van 55+ dragen een helm tijdens het fietsen. Maar dat is niet alles. We zoomen daarom in op enkele hoogtepunten uit het rapport Fietshelmtelling onder senioren in Fryslân, voorjaar 2024 en eindigen met een interview met Sylvie de Jong, projectleider bij Veilig Verkeer Nederland District Fryslân tijdens de voorjaarstellingen. Ze deelt met ons wat haar opvalt aan de resultaten, wat andere provincies kunnen leren en haar gedachten over een mogelijk vervolgonderzoek.
Voor het onderzoek voerden vrijwilligers tellingen uit op twintig verschillende locaties in Fryslân, met behulp van de Fietshelmtelapp. Hierbij registreerden zij het helmgebruik, het type fiets (elektrische of gewone fiets) en het geslacht van de fietsers. Gedurende de meetperiodes in het voorjaar en najaar van 2023 en het voorjaar van 2024, stonden de vrijwilligers op vaste tijdsblokken klaar, zowel in het weekend als doordeweeks. Dit najaar 2024 vindt de vierde telling van het project plaats.
Stijging helmgebruik
Ten opzichte van de metingen in het voorjaar van 2023 is het aantal senioren van 55+ dat een helm draagt in een jaar tijd gestegen met 3,78%. Waar in het voorjaar van 2023 gemiddeld 7,57% van de getelde fietsers een helm droeg, was dit in april 2024 gestegen naar 11,35%.
Verhouding helmgebruik tussen vrouwen en mannen
Mannen droegen tijdens alle drie de meetperiodes vaker een helm dan vrouwen. Procentueel gezien is het aantal helmdragers in ongeveer een jaar tijd iets sterker gestegen bij mannen dan bij vrouwen: 4,33% bij mannen en 3,76% bij vrouwen.
Doordeweeks versus weekenddagen
De weekenden waren bij uitstek het favoriete moment om te fietsen. Opvallend was echter dat bij de laatste tellingen in het voorjaar van 2024 het moment in de week weinig invloed had op het aantal getelde helmen. Bijna net zoveel fietsers droegen in het weekend een helm (11,37%) als doordeweeks (11,36%). Dit was bij eerdere tellingen niet het geval; toen was er wel een duidelijk verschil zichtbaar tussen de weekend- en doordeweekse dagen.
Meer helmen onder e-bike fietsers
Senioren van 55+ op een elektrische fiets droegen vaker een helm dan op een gewone fiets. Dit gold zowel voor vrouwen als mannen. Het aandeel fietsers op een elektrische fiets was wel iets hoger onder vrouwen (66%) dan onder mannen (59%).
Projectleider fietshelmtelling: Sylvie de Jong
Tijdens de metingen van dit voorjaar was Sylvie de Jong projectleider. Aan de hand van drie vragen vertelde ze ons wat haar bevindingen zijn over het onderzoek.
Wat is jou het meest opgevallen aan de resultaten van het onderzoek?
“Wat opvalt is dat men wel degelijk nadenkt over bij welke fietsrit zij een helm opzetten. Het helmgebruik langs 80km/u-wegen ligt aanzienlijk hoger dan het helm gebruik in verblijfsgebieden en op 30km/u -wegen (21% t.o.v.5%). Wat verder opvalt is dat op de 50km/u-wegen een verdubbeling van het percentage met helm heeft plaats gevonden in het afgelopen jaar. In verblijfsgebieden en op 30km/u-wegen blijft het percentage stabiel op 5%. Voor mijn gevoel betekent dit dat men bewust over het helmgebruik nadenkt, wat positief is. Jammer dat men er wellicht niet bij stil staat dat een ongeluk ook kan gebeuren wanneer men bijvoorbeeld naar de supermarkt fietst.”
Is er een take-away uit het onderzoek waar andere provincies van kunnen leren?
“Het is belangrijk om te meten of bepaalde interventies effectief zijn. Dit is heel goed te doen door de tellingen zoals wij die in Fryslân hebben uitgevoerd met vrijwilligers en de helmtelapp. Door structureel te meten kan je zien wat de effecten zijn van interventies en media-aandacht.”
* Om het gebruik van fietshelmen te stimuleren, lanceerde de Stichting Bevordering Verkeerseducatie (SBV) in opdracht van het ROF bijvoorbeeld een kortingsactie. Friezen van 55 jaar en ouder kregen 25 euro korting op de aanschaf van een goedgekeurde fietshelm.
Zou een vervolgonderzoek raadzaam zijn? En zo ja, welke insteek is volgens jou dan interessant?
“Ik denk dat het in ieder geval belangrijk is om de huidige tellingen voort te zetten (zoals ik hierboven ook aangeef). Daarnaast denk ik dat het goed is om dit in meerdere provincies te testen zodat ook regionale verschillen zichtbaar worden (denk aan b.v. toeristische gebieden). Verder zou het naar mijn idee ook goed zijn om een verdiepend kwalitatief onderzoek op te zetten zodat we antwoord kunnen krijgen op de vraag waarom men bepaalde keuzes in het helmgebruik maakt en wat er voor nodig is om hen vaker een helm op te laten zetten.”