Interview met gedragsexpert: ‘De meeste mensen overschatten zichzelf’

28 september 2022

Als je gedrag begrijpt, kun je het ook veranderen. Juist dat maakt inzicht in gedrag volgens gedragsexpert Dirkje van der Ven zo ontzettend nuttig. Zeker in het verkeer! Dirkje is spreker en adviseur op het gebied van gedragsbeïnvloeding. Met haar adviesbureau Wavy helpt ze organisaties om kennis over gedrag in te zetten bij maatschappelijke vraagstukken. Haar focus ligt bij verkeer en mobiliteit.

Dirkje van der Ven interview over verkeer en mobiliteit

Wat doet een gedragsexpert?

‘Als gedragsexpert leer je hoe grote groepen mensen beslissingen maken. Hoe ze zich bewegen, hoe ze zich laten beïnvloeden en ook hoe wij hen kunnen beïnvloeden om ander gedrag te vertonen.’

Waarom ligt jouw focus op verkeer?

‘Verkeer is voor een groot deel gedrag. Zeker als je het hebt over veiligheid. Je hebt de weg, je hebt het voertuig en je hebt beleid. Maar de mens is het slachtoffer en vaak ook de veroorzaker. Dat betekent ook dat je er iets mee kunt doen. Daar wil ik graag aan bijdragen.’

Hoe doe je dat?

‘Je moet kijken naar de daadwerkelijke drijfveren achter gedrag om te zorgen dat je ze effectief kunt beïnvloeden. Neem telefoongebruik achter het stuur. De drijfveren om op je telefoon te kijken terwijl je achter het stuur zit, zijn onder andere de angst om iets te missen en het direct belonende effect als je een berichtje leest. Dat zijn interessante punten om iets mee te doen.’

Wat kunnen we daar zelf aan doen?‘

Help jezelf zoveel mogelijk. Als je weet dat je gevoelig bent voor geluidjes en pop-ups, zet je telefoon dan op vliegtuigmodus of gebruik het navigatiesysteem van je auto.’

‘Verkeer is voor een groot deel gedrag’

Dirkje van der Ven, Gedragsexpert

Wat is een voorbeeld van succesvolle gedragsverandering in het verkeer?

‘De Bob-campagne is het grootste succesverhaal. De Bob is een begrip geworden en heeft geholpen om gewenst gedrag te vertonen. Neem de slogan ‘Ben je Bob, zeg het hardop’. Als je iets hardop uitspreekt committeer je je aan die rol: ik blijf vanavond nuchter. In combinatie met strengere wetgeving en betere handhaving is de sociale norm langzaam verschoven.’

Dirkje van der Ven

Wat valt je het meest op aan gedrag in het verkeer?

‘De meeste mensen in het verkeer overschatten zichzelf. 80% van de automobilisten denkt dat ze een betere bestuurder zijn dan gemiddeld. Dat is heel gevaarlijk. Veel mensen denken: mij overkomt dit niet, ik kan best even snel dat berichtje lezen. Maar de waarheid is dat je niet doorhebt hoe lang je bent afgeleid, totdat er iets (ernstig) misgaat.’

Hoe zie jij de toekomst van gedragsverandering en verkeersveiligheid?

‘Ik zie een trend ontstaan waarbij interventies, campagnes en educatie steeds beter onderbouwd worden met gedragsinzichten. Veilig Verkeer Nederland heeft bijvoorbeeld ook mensen met gedragskennis in dienst. Ook worden acties steeds vaker getoetst op effectiviteit. Dat is belangrijk, omdat we daardoor steeds beter weten wat écht werkt om verkeersveilig gedrag te stimuleren. Concreet zie ik voor me dat we steeds vroeger in het proces al gedragsinzichten tegen gaan komen, bijvoorbeeld in overheidsbeleid.’

Dit artikel is onderdeel van de 90 jaar jubileum editie van het Veilig Verkeer Nederland magazine.