Veilig Verkeer Nederland

Waar ben je naar op zoek?

Veel gezocht:

"We hebben altijd een keuze hoe te reageren"

Hoe voorkomen we agressieve reacties in het verkeer? We vroegen het aan Karin Roelofs, hoogleraar experimentele psychopathologie!

Veilig Verkeer Nederland Karin Roelofs agressie

In het verkeer is altijd wel een onverstandig iemand die zich niet aan de regels houdt. Hoe zorgen we ervoor dat we adequaat reageren? Daar doet hoogleraar Karin Roelofs onderzoek naar. In het kader van de nieuwe webdocu ‘Martijn is boos!’ deelt zij haar bevindingen. 

Wie vaak op de weg zit, zal zich ongetwijfeld weleens verbazen over andere weggebruikers. Een gevaarlijke rechtse inhaalmanoeuvre, een automobilist die met een kachelgangetje op de linkerbaan blijft plakken, iemand die zijn richtingaanwijzer niet gebruikt. Er zijn genoeg voorbeelden van gevaarlijke situaties te noemen, maar hoe komt het dat sommige weggebruikers op die situaties agressief reageren terwijl anderen daar alleen maar hun schouders voor ophalen?  

Emotieregulatie 

Karin Roelofs doet onderzoek naar het fenomeen emotieregulatie. Hoe werkt het reguleren van emoties in onze hersenen? Karin kwam tot interessante conclusies waar we als weggebruikers ons voordeel mee kunnen doen.

"Door middel van testen onderzoeken we hoe mensen in staat zijn hun emoties te controleren. Bijvoorbeeld, hoe reageren we als we een agressief iemand zien? En hoe zijn we dan in staat om onze emotie te reguleren?"

"Om dit uit te zoeken legden we onze proefpersonen in een scanner. Ze kregen een joystick in de hand en we lieten ze foto’s zien van mensen met boze, agressieve gezichten en foto’s van mensen met blije gezichten. Wat bleek? De proefpersonen waren geneigd de boze gezichten sneller weg te drukken dan de foto’s van mensen met blije gezichten. Op het moment dat ze de boze gezichten naar zich toe moesten trekken, kostte dat extra tijd en controle. Dat komt doordat ze hun automatische reactie moesten uitzetten. Waar dat in de hersenen gebeurt, namelijk de voorhersenen, is interessant. De voorhersenen blijken erg belangrijk in het proces om emotiekernen te remmen."

Emotiekernen spelen een belangrijke rol bij emotieregulatie. Gezonde mensen kunnen die emotiekernen prima reguleren, maar agressieve mensen - vaak met een hoog testosterongehalte - zijn daar veel slechter toe in staat. "Dat komt omdat ze de voorhersenen minder gebruiken en de emotiekernen minder remmen", legt de hoogleraar uit. 

Stress op de weg 

Ook stress speelt een belangrijke rol bij het reageren op situaties. Dat zal iedereen snappen, maar wat gebeurt er precies met gespannen en gestreste mensen op de weg?

"Mensen die al gestrest in de wagen of op de motor stappen, beginnen de rit slecht. Kalme weggebruikers kunnen flexibel op verschillende situaties reageren en passen hun gedrag vrij gemakkelijk aan."

"Voorbeeld: een oudere automobilist zit voor ons, rijdt langzaam en reageert traag. Een ontspannen bestuurder zal wat afstand nemen en de situatie goed inschatten. Maar wie al gestrest in de auto is gestapt, zal op een verkeerssituatie waarvan hij of zij bijvoorbeeld schrikt, minder flexibel zijn in het switchen van actieprogramma’s. Dan heb je ook nog eens kans dat diegene de situatie verkeerd interpreteert en denkt dat de andere weggebruiker hem of haar iets aandoet, pestgedrag vertoont. Dat kan zorgen voor gevaarlijke situaties."  

Dat flexibel reageren - iets wat dus in de voorhersenen gebeurt - gaat ons dus moeilijk af wanneer we gestrest zijn. Wat kunnen we als weggebruikers doen om de rit soepeler te laten verlopen? Hoe kunnen we zorgen dat we adequater reageren? "Zit je hoog in je hormonen, dan helpt dat niet mee. De meeste mensen weten dat wel van zichzelf, maar daar kan je wel op anticiperen, met bijvoorbeeld deze tips. Mocht je toch je boosheid niet kunnen bedwingen, probeer dan iets tussen je gedachte en je reactie in te zetten. Haal bijvoorbeeld diep adem, stel je spiegels bij. Dikke kans dat je boosheid wegzakt."

"Realiseer je, 95 % van de weggebruikers gedraagt zich. Laat die kleine groep het niet voor je verpesten."

Bekijk de webdocu ‘Martijn is boos!’ over agressie in het verkeer en lees onze tips.  

Lees ook de andere artikelen waarin we met experts in gesprek gaan over agressie in het verkeer:

Dit artikel is onderdeel van een reeks en geschreven in het kader van de webdocu ‘Martijn is boos!’. Deze documentaire gaat over (omgaan met) agressie in het verkeer en is een initiatief van documentairemaakster Barbara van den Bogaard en Veilig Verkeer Nederland. ‘Martijn is boos!' is mede mogelijk gemaakt door A.A.S. Schadeherstel.  

Deel dit item